Οι τρείς τύποι τών Μυκηναϊκών τάφων !- Η περίπτωση τών Μυκηναϊκών Τάφων τής "Τριανταφυλλιάς"!

  Τοῦ  Ἄγγελου Λιβαθινοῦ (*)

Με αφορμή την εν εξελίξει ανακάλυψη Μυκηναϊκών τάφων στην "Τριανταφυλλιά", είναι χρήσιμο, να περιγράψουμε εν συντομία τους τρείς γενικούς τύπους τών Μυκηναϊκών τάφων, όπως αυτοί παρουσιάζονται από τους Επιστήμονες Αρχαιολόγους, καί να διερευνήσουμε σε ποίον τύπον εντάσσονται τα ταφικά Μυκηναϊκά μνημεία στην "Τριανταφυλλιά".

Εκρίναμε αναγκαίο, να γίνει αυτή η σύντομη αναφορά, επειδή πιστεύουμε, ότι δικαιούται ο απλός κόσμος να κατανοήσει ή τουλάχιστον να προσεγγίσει την μεγάλη σημασία τής συγκεκριμένης ανακάλυψης στην "Τριανταφυλλιά".

Οι Μυκηναϊκοί τάφοι αποτελούν κατηγορία μνημείων τής Μυκηναϊκής Αρχιτεκτονικής (1.600-1.100 π.Χ.), καί παρουσιάζονται υπό τρείς διαφορετικούς τύπους: τους λακκοειδείς, τους θαλαμοειδείς , καί τους θολωτούς.

* Πρώτος τύπος: Λακκοειδείς τάφοι

Οι λακκοειδείς τάφοι είναι οι απλούστεροι καί αποτελούνται από ένα μακρόστενο κάθετο στο έδαφος όρυγμα( λάκκο), το οποίο εσκεπαζότανε έπειτα, μετά την ταφή, με ακατέργαστες λίθινες πλάκες, στηριγμένες κάποτε σε στενή πατούρα, κομμένη στο τοίχωμα τού τάφου, σε ύψος περίπου 1 μέτρου από τον πυθμένα καί εσκεπαζότανε έπειτα με χώμα ως την επιφάνεια τού εδάφους.

* Δεύτερος τύπος: Θαλαμοειδείς τάφοι

Οι θαλαμοειδείς τάφοι είχανε μορφή μικρών υπογείων δωματίων, σκαμμένων κατά προτίμηση στις πλαγιές υψωμάτων καί σε αρκετό βάθος. Στους υπόγειους αυτούς χώρους, τους θαλάμους, έφθανε κανείς διά μέσου μιάς στενής κατηφορικής ανοικτής τάφρου, τού "δρόμου", που είχε όσο μήκος καί κλίση χρειαζότανε, γιά να κερδηθή το απαιτούμενο γιά τον θάλαμο βάθος καί κατέληγε στην θύρα τού θαλάμου, ανοιγμένη κατά κανόνα στη μέση μιάς από τις πλευρές του. Οι στενές παραστάδες, που επλαισίωναν την θύρα, δεν ήσαντε κάθετες, αλλά έκλιναν λίγο προς τα μέσα, μειώνοντας προς τα μέσα το άνοιγμά τους.

Η θύρα, με υπέρθυρο κατά κανόνα οριζόντιο, σπανιώτερα δέ ελαφρώς σαμαρωτό, οδηγούσε στον θάλαμο διά μέσου τού στομίου μιάς σχετικά ρηχής διόδου, σκαμμένης στο πέτρωμα. Μετά την ταφή, εφρόντιζαν να φράξουν την θύρα καί το εξωτερικό μέρος τού στομίου με ξερολιθιά, καί έκλειναν τον "δρόμο", αφήνοντας τον θάλαμο χωρίς χώματα.

Σκαμμένοι, όπως ήσαντε μέσα στο χώμα, οι θαλαμοειδείς τάφοι δεν είχανε καμμία διακόσμηση.

Τρίτος τύπος: Θολωτοί τάφοι

Οι λακκοειδείς καί οι θαλαμοειδείς τάφοι είναι βεβαίως αρχιτεκτονήματα, με την έννοια ότι αποτελούν διαρρυθμίσεις τού χώρου υπό συγκεκριμένη μορφή, αλλά πραγματικά κτίσματα, με βασικά οικοδομικά καί πρόσθετα μορφολογικά στοιχεία, είναι μόνον οι θολωτοί τάφοι!

Πρόκειται γιά τους τάφους Βασιλέων, δυναστών καί, γενικώς, αρχόντων, και γι' αυτό είναι σπανιώτεροι από τους λακκοειδείς καί τους θαλαμοειδείς, με τους οποίους, άλλωστε, συνυπάρχουν!

Στο σχήμα καί στην διάταξη είναι όμοιοι προς τους θαλαμοειδείς, τών οποίων όμως αποτελούν μία λαμπροτέρα καί πολυτελεστέρα εξέλιξη!

Έχουν καί αυτοί δρόμο, θύρα, στόμιο καί θάλαμο.

Ο δρόμος εδώ είναι οριζόντιος ή ελαφρώς επικλινής, καί τα τοιχώματα κάθετα.

Η θύρα καί ο θάλαμος είναι οικοδομημένα με ογκολίθους, άλλοτε επάνω από την επιφάνεια τού εδάφους ( οπότε ο τάφος εσκεπαζότανε από τεχνητόν τύμβο) καί άλλοτε σε βαθύ κυκλικό σκάμμα, ανοιγμένο στην πλαγιά ενός λόφου.

Ο θόλος, κατασκευασμένος κατά το εκφορικό σύστημα, είναι κυκλικός στην κάτοψη καί κυψελοειδής στο σχήμα.

Η διάμετρος ποικίλλει από τα 3,5-4 μέτρα στους μικρότερους μεσσηνιακούς καί φθάνει τα 14,5 μέτρα στον θησαυρόν τού Ατρέως στις Μυκήνες.

Η θύρα αποτελείται από κτιστές παραστάδες, που πατούν επάνω σε λίθινο κατώφλι, καί φέρουν ογκώδη οριζόντια υπέρθυρα.

Ο τάφος στην "Τριανταφυλλιά".

Από τα μέχρι τώρα γνωστά στοιχεία, προκύπτει, ότι ο ανακαλυφθείς τάφος στην "Τριανταφυλλιά" είναι τού εξελιγμένου τύπου τών θολωτών τάφων, όπως περιεγράφησαν προηγουμένως. Καί μάλλον πρόκειται γιά τάφο κάποιου τοπικού άρχοντα τής εποχής!

Δέον να σημειωθή, ότι οι Μυκηναϊκοί τάφοι, που έχουν ανακαλυφθή στην Αγία Τριάδα καί στην Δάφνη είναι θαλαμοειδείς καί όχι θολωτοί!

Αυτό το γεγονός καθιστά λίαν ενδιαφέρουσα την ανακάλυψη στην "Τριανταφυλλιά", δεδομένου ότι η Ηλεία μόλις τώρα αναδεικνύει τον πρώτο θολωτόν τάφο στο έδαφός της!

Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις επίσημες ανακοινώσεις τής Ζ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπίας επί τού θέματος! 
........................................
(*) Ἄγγελος Λιβαθηνός,  Πρόεδρος τοῦ Μορφωτικοῦ Συλλόγου Καρδαμᾶ "Κωστῆς Παλαμᾶς"

--------------

( Βιβλιογραφία: Ιστορία τού Ελληνικού Έθνους, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, τόμος Α΄, σελ. 305-307)